Sot, më 9 prill, Kosova shënon Ditën e Kushtetutës – një ditë që kujton miratimin e aktit më të lartë juridik të shtetit më 15 qershor 2008. Kjo Kushtetutë, një nga më të rejat në Evropë, shënon themelin e shtetit të Kosovës si një shtet demokratik, ligjor dhe shumëetnik, që aspiron integrim të plotë në strukturat euroatlantike.
E ndërtuar mbi vlerat e demokracisë liberale, sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut, Kushtetuta e Kosovës garanton ndarjen e pushteteve, funksionimin e institucioneve demokratike dhe të drejtat themelore të çdo qytetari, pa dallim.
Në thelb të saj qëndron parimi i ndarjes së pushtetit në tri degë: legjislativin, të ushtruar nga Kuvendi; ekzekutivin, të përfaqësuar nga Presidenti dhe Qeveria; dhe gjyqësorin, si pushtet i pavarur që siguron drejtësi dhe mbrojtje të të drejtave të njeriut. Gjykata Kushtetuese, si mekanizëm garantues, kujdeset për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën dhe mbrojtjen e rendit kushtetues.
Kushtetuta e Kosovës është krahasuar shpesh me kushtetutat moderne të vendeve evropiane, duke reflektuar në mënyrë të theksuar të drejtat e njeriut, sistemin parlamentar, rolin e Gjykatës Kushtetuese dhe përfshirjen e komuniteteve pakicë në jetën institucionale – një aspekt unik në rajon dhe më gjerë.
Por, përkundër këtij dizajni të avancuar kushtetues, sfidat mbesin reale. Nga ndikimi politik në drejtësi, mospërputhjet ndërmjet normës dhe praktikës, e deri te mosrespektimi i vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe vështirësitë në zbatimin e të drejtave për komunitetet jo-shumicë – këto mbeten çështje që duhet të adresohen për të garantuar një shtet funksional dhe të drejtë për të gjithë.
Po ashtu, procesi i dialogut me Serbinë dhe sfidat në pjesën veriore të vendit vazhdojnë të testojnë zbatueshmërinë e plotë të Kushtetutës dhe sovranitetin e shtetit në të gjithë territorin.
Përkundër këtyre sfidave, Kushtetuta mbetet boshti që mban të bashkuar sistemin demokratik të Kosovës. Është dokumenti që i jep kuptim barazisë, drejtësisë dhe rendit demokratik – dhe një udhërrëfyes i qartë për rrugëtimin e Kosovës drejt një shteti funksional, evropian dhe gjithëpërfshirës.
Urime Kosova, Dita e Kushtetutës!
🗓 09 Prill 2025
Shkruar nga Florim Morina, ma.sc. jurist