Astronautët e Shteteve të Bashkuara Sunita “Suni” Williams dhe Barry “Butch” Wilmore shkuan në hapësirë në bordin e Boeing Starliner Calypso më 5 qershor 2024. Ata duhej të kalonin tetë ditë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës (ISS).
Por ndërsa anija kozmike po i afrohej stacionit, shtytësit e saj nuk funksionuan dhe NASA urdhëroi astronautët të qëndronin në ISS ndërsa kuptonin se si t’i kthenin ata.
Kjo zgjati nëntë muaj, ose 288 ditë , duke i bërë Williams dhe Wilmore dy nga astronautët më jetëgjatë të NASA-s në hapësirë në një mision të vetëm.
ISS orbiton në një lartësi prej 354 km (220 milje), ndërsa distanca mesatare në Mars nga Toka është 225 milionë kilometra (140 milionë milje).
Astronauti Frank Rubio mban rekordin për misionin më të gjatë hapësinor të NASA-s, duke kaluar më shumë se një vit në ISS.
Rekordi i përgjithshëm për një fluturim hapësinor i takon rusit Valeri Polyakov, i cili kaloi 437 ditë në bordin e stacionit hapësinor Mir.
Anija kozmike SpaceX Dragon që transportoi Williams dhe Wilmore në Tokë u pikas rreth orës 17:57 me orën lokale (21:57 GMT) në brigjet e Floridës.
Në bord me Wilmore dhe Williams ishte astronauti rus i Roscosmos Aleksandr Gorbunov.
Tani përsëri në tokë, ekuipazhi do të duhet të përshtatet për të qenë përsëri në Tokë, si fizikisht ashtu edhe mendërisht.
Të kalosh muaj në mikrogravitet është brutale për trupin. Pa tërheqjen gravitacionale të Tokës, muskujt tkurren, kockat dobësohen dhe lëngjet trupore zhvendosen.
Astronautët humbasin masën muskulore me shpejtësi sepse nuk i përdorin këmbët për të mbështetur peshën e tyre. Kockat e tyre bëhen të brishta dhe humbasin 1 për qind të masës së tyre kockore në muaj – ekuivalente me një vit të tërë plakjeje në Tokë.
Rrezatimi është një tjetër shqetësim i madh. Edhe pse ISS është i mbrojtur nga magnetosfera e Tokës, astronautët në misione që zgjasin gjashtë muaj ose më gjatë marrin më shumë se 10 herë rrezatim sesa ai që ndodh natyrshëm në Tokë. Ekspozimi i zgjatur lidhet me rreziqe më të larta të kancerit dhe rënie të mundshme njohëse.
Masa trupore dhe lëngjet: Astronautët humbasin rreth 20 për qind të lëngjeve të tyre trupore dhe rreth 5 për qind të masës së tyre trupore ndërsa janë në hapësirë.
Muskujt: Mikrograviteti shkakton atrofi të muskujve, por ushtrimet për dy orë në ditë, gjashtë ditë në javë dhe suplementet mund të zvogëlojnë humbjen e muskujve.
Lëkura: Lëkura hollohet dhe shërohet më ngadalë në hapësirë.
Sytë: Mikrograviteti dëmton shikimin ndërsa rrezatimi rrit rrezikun e kataraktit.
ADN: Shumica e gjeneve rivendosen pas kthimit në Tokë, por rreth 7 përqind mbeten të ndërprera.
Psikosomatika dhe njohja: Rrezatimi mund të shkaktojë dëmtim të trurit dhe fillimin e sëmundjes së Alzheimerit. Hapësira prish orientimin, duke shkaktuar sëmundje të lëvizjes.
Sistemi kardiovaskular: qarkullimi i gjakut ngadalësohet dhe prodhimi i qelizave të kuqe të gjakut zvogëlohet. Aritmia kardiake është e zakonshme.
Sistemi imunitar: Sistemi imunitar dobësohet. Ekspozimi ndaj rrezatimit nga gjashtë muaj në hapësirë është i barabartë me 10 herë ekspozimin vjetor në Tokë.
Kockat: Deformimi i skeletit dhe humbja e kockave ka të ngjarë me 1 përqind të masës kockore të humbur çdo muaj. Astronautët bëhen më të gjatë sepse shtyllat e tyre zgjerohen ndërsa janë në orbitë.