Në realitetin e sotëm të tregut të lirë, ku kërkimi për punësim dhe zhvillim profesional është gjithnjë e më intensiv, po përhapet një dukuri alarmuese: manipulimi i mundësive të bashkëpunimit nga individë që keqpërdorin pozitën e tyre për qëllime personale apo intime, kryesisht ndaj grave.
Kjo formë e abuzimit rrallëherë ndodh drejtpërdrejt. Fillimisht paraqitet si mundësi partneriteti, bashkëpunimi ose përkrahjeje, por në prapaskenë qëllimet janë tërësisht të gabuara dhe shpesh të turpshme. Gratë, qoftë të reja që sapo hyjnë në tregun e punës, apo profesioniste me përvojë, përballen me raste kur takimet “profesionale” kthehen në ftesa drejt ambienteve krejtësisht joprofesionale shpesh motele apo vende të izoluara, larg çdo norme etike të bashkëpunimit.
Një realitet i hidhur që shpesh heshtet
Edhe pse shumë gra e përjetojnë këtë realitet, rrallë flitet për të. Heshtja është e nxitur nga frika e paragjykimit, mungesa e mbështetjes institucionale, stigma dhe presioni social. Në vend që të shihen si profesioniste që kërkojnë zhvillim dhe rrjetëzim të ndershëm, ato shpesh etiketohet si “lehtë të manipulueshme”. Kështu, viktimat bëhen dy herë viktima nga ata që abuzojnë me pushtetin, dhe nga një shoqëri që i gjykon në vend se t’i mbrojë.
Pse ndodh kjo?
Në një realitet ku fuqia ekonomike shpesh mbizotëron mbi etikën, dhe ku shumë burra që mbajnë pozita të larta nuk kanë kaluar filtrat e profesionalizmit, joshja, nënkuptimet dhe manipulimi shndërrohen në mjete të zakonshme. Mungesa e kulturës së barazisë dhe mungesa e dënimit real krijojnë një terren të favorshëm për shfrytëzim.
Ku janë institucionet?
Reagimi institucional është thuajse inekzistent. Mungojnë mekanizmat e raportimit, fushatat vetëdijesuese, ndërsa rastet e trajtuara seriozisht janë të pakta. Kjo heshtje institucionale jo vetëm që inkurajon keqpërdoruesit, por i lë viktimat të ndihen të vetmuara dhe të pambrojtura.
A është ky bashkëpunim?
Jo. Kjo është formë moderne e shantazhit dhe shfrytëzimit. Nuk kemi të bëjmë me partneritet, por me keqpërdorim të pozicionit dhe influencës për përfitime personale. Është një sjellje që e minon thellësisht besimin në raportet profesionale dhe zhvillimin e barabartë.
Zgjimi i ndërgjegjes kolektive është domosdoshmëri
Shoqëria kosovare ka nevojë për një zgjim etik dhe institucional. Duhet të vendosen standarde të qarta ligjore dhe morale që nuk tolerojnë abuzimin me pushtetin, seksizmin dhe shantazhin profesional.
Nuk ka vend për kompromis kur cenohet dinjiteti njerëzor dhe barazia gjinore. Bashkëpunimi duhet të bazohet në respekt, profesionalizëm dhe vlera të ndershme – jo në kushte të fshehta e të turpshme që përçmojnë çdo normë njerëzore dhe profesionale.